Fotografia istnieje od dwustu lat, z czego przez ponad 150 odmawiano jej walorów artystycznych. W XX wieku fotografia została doceniona jako dzieło sztuki. W konsekwencji wzrostu zainteresowania odbitkami artystów powstał rynek fotografii, na którym najlepsze prace warte są kilka milionów dolarów. Rynek fotografii dopuszcza do obrotu przedmioty spełniające określone wymagania. Odbitka, aby zainteresować przyszłych posiadaczy powinna „być sygnowana, wykonana na papierze archiwalnym, opisana pod względem formatu, edycji i techniki”[1]. Dokładniej wartość danej fotografii na rynku przedmiotów kolekcjonerskich zależy od: oryginału negatywu, roku stworzenia odbitki, jakości odbitki, autora, kompozycji, historii, notatek autora, itp.[2]. Opis fotografii powinien zawierać[3]:
· imię i nazwisko (posiadany pseudonim) autora;
· tytuł zdjęcia, miejsce i datę wykonania, nakład;
· opis techniki, w której została wykonana odbitka;
· określenie kategorii kolekcjonerskiej, sygnatury, informacje o negatywie i miejscu jego przechowywania;
· miejsce i datę wykonania odbitki;
· dokładne wymiary odbitki;
· uwagi o stanie odbitki z informacjami o ewentualnych uszkodzeniach;
· w przypadku wcześniej skatalogowanej fotografii – numer katalogowy nadany przez autora, muzeum, kolekcjonera;
· historię zdjęcia, informacje o dorobku artystycznym autora, poprzednich właścicielach fotografii.
Na międzynarodowym rynku sztuki wymagany jest także opis na odwrocie odbitki zawierający: tytuł, datę wykonania fotografii, określenie edycji, czy własnoręczny podpis autora[4]. Kolekcjonerzy poszukują odbitek wykonanych metodą klasyczną (w ciemni), znajdujących się w idealnym stanie. Dzięki tej metodzie artyści są w stanie uzyskać dodatkowe efekty z negatywu. Sam negatyw stanowi materiał archiwalny i bardzo rzadko staje się obiektem sprzedaży. Różnorodność cen w zależności od spełnionych wyżej warunków pokazują dwa przykłady: w pierwszym o wartości fotografii stanowiło określenie nakładu (poprzez numer odbitki), a w drugim sygnowanie przez autora. W Nowym Jorku na aukcji wystawiono fotografię Cartier-Bressona z numerem odbitki (edycja) za 20 tys. USD, zaś ta sama fotografia sygnowana przez autora, lecz nie posiadająca numeru odbitki, została wyceniona za jedną czwartą tej wartości. Drugi przykład stanowi sytuacja dotycząca krajowej aukcji w czasie, której wystawiano niesygnowaną fotografię Ryszarda Horowitza za 2 tys. zł, zaś sygnowaną odbitkę tej samej fotografii za 4,5 tys. zł[5]. Istotna dla inwestorów jest liczba odbitek, dlatego na rynku międzynarodowym przyjęło się nie przekraczać nakładu 25. Najwyższe ceny na aukcjach dotyczą odbitek o najwyższych numerach, a nie najniższych. Kolekcjonerów najbardziej interesują fotografie, których negatyw uległ zniszczeniu i liczba dostępnych zdjęć jest ograniczona. Niekiedy też na pozycję autora na rynku fotografii wpływa renoma galerii reprezentującej artystę, jego narodowość oraz odbyte wystawy. Na polskich aukcjach większość wystawianych zdjęć nie jest sygnowana oraz potencjalni nabywcy najczęściej nie wiedzą o liczbie istniejących odbitek. Kolekcjonerzy w Polsce sugerują się zatem (oprócz gustu) renomą galerii, sukcesami wystawowymi artysty w Polsce i na świecie, czy popytem na prace danego fotografa zagranicą.
Jako podstawowe kryteria podziału rynku fotografii można przyjąć kolor odbitki lub datę wykonania zdjęcia (okres życia i twórczości artysty). Ze względu na pierwsze kryterium fotografie dzielimy na czarno-białe oraz kolorowe. Odbitki czarno-białe uważa się za bardziej szlachetne, ukazujące grę światła i cieni, zaś kolorowe za wymagające większej inwencji twórczej[6].
Ze względu na okres pochodzenia fotografii wyróżniamy cztery podstawowe kategorie:
a) fotografia XIX-wieczna;
Najcenniejsze w tej kategorii są fotografie z lat 1850-1860. Im rok pochodzenia jest młodszy, tym wartość fotografii się zmniejsza, czyli fotografie z lat 1870 są tańsze od tych z 1860. Najdroższą fotografię XIX-wieczną stanowi pejzaż morski Gustave’a Le Gray, wylicytowany w londyńskim Sotheby’s w 1999 roku za 838 tys. USD.
b) fotografia lat 1920-1930, tzw. modernistyczna;
Przedstawicielami okresu modernistycznego są André Kertesz, Man Ray, Brassaï, Stieglitz, Rodczenko, czy Meksykanka Tina Modotti. Najbardziej wartościowe dla obecnych kolekcjonerów są prace Alfreda Stieglitz’a. W 2006 w nowojorskim Sotheby’s sprzedano „Georgia O’Keeffe-Ręce” za 1 470 tys. USD oraz „Georgia O’Keeffe-Akt” za 1 360 tys. USD, przedstawiające malarkę – Georgię O’Keeffe, żonę artysty.
c) fotografia lat 1940-1970;
W tym okresie najsłynniejszymi artystami są Robert Doisneau, Diane Arbus, William Eggleston – prekursor fotografii kolorowej. Od lat prace Diane Arbus osiągają ceny powyżej 100 tys. USD, a jej „Identical Twins” należy do 20-stu najdroższych fotografii świata.
d) fotografia współczesna;
Ceny fotografii współczesnej są wynikiem mody oraz spekulacji. Świadczy o tym chociażby fakt, że jedna trzecia najdroższych fotografii świata stanowi dzieła stworzone po 1970 r.
[1]Strona internetowa: http://finanse.wp.pl/kat,104840,page,3,title,Kolekcjonuj-fotografie-to-sie-oplaca,wid,11124599,wiadomosc_pogodz.html?ticaid=1aca9 , Kolekcjonuj fotografie - to się opłaca,
13.05.2009, z dnia 29.09.2010.
[2] K.Borowski, Nowe kierunki bankowości inwestycyjnej – rynek przedmiotów kolekcjonerskich, [w:] Inwestycje alternatywne. I. Pruchnicka- Grabias (red.), CeDeWu.pl Wydawnictwa Fachowe, Warszawa 2008, s.227.
[3]Strona internetowa: http://finanse.wp.pl/kat,104840,page,3,title,Kolekcjonuj-fotografie-to-sie-oplaca,wid,11124599,wiadomosc_pogodz.html?ticaid=1aca9 , Kolekcjonuj fotografie - to się opłaca,
13.05.2009, z dnia 29.09.2010.
[4]K. Borowski (2008), op. cit., s. 227.
[5]K. Borowski (2008), op. cit. , s. 227.
[6]Strona interneowa: http://www.artinfo.pl/?pid=events&sp=relation&id=4769&lng=1 , Paris Photo-międzynarodowe targi fotografii, z dnia 29.08.2010.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz